માતૃ પિતૃ ભક્તિ નું શ્રેષ્ઠ વ્યક્તિત્વ એટલે શ્રવણ કુમાર ||shrvan kumar
શ્રવણ કુમાર શાંતનુ નામના સંન્યાસીનો પુત્ર હતો. તેમની માતાનું નામ જ્ઞાનવતી હતું, જે એક ધર્મનિષ્ઠ સ્ત્રી હતી. અંધ હોવાને કારણે, તેમણે શ્રવણ કુમારને ખૂબ પીડા સાથે ઉછેર્યા, તેથી તેમને તેમના માતાપિતા માટે અપાર પ્રેમ અને આદર હતો. શ્રવણ કુમારનું વર્ણન વાલ્મીકિ રામાયણના 64મા અધ્યાયમાં જોવા મળે છે.
બહ્મર્ષિ નારદનું પ્રાગાટ્ય: શ્રવણ કુમાર
ત્રેતાયુગમાં શાંતનુ નામના ઋષિ હતા અને તેમની પત્નીનું નામ જ્ઞાનવંતી હતું. બંનેને કોઈ સંતાન ન હતું. એક દિવસ ઋષિ અને તેમની પત્ની ઘરના આંગણામાં બેઠા હતા ત્યારે બ્રહ્મર્ષિ નારદ પ્રગટ થયા. બંને પતિ-પત્નીએ નારદજીનું ખૂબ જ સારુ સ્વાગત કર્યુ અને સુશ્રુષા કરી. તેમની સેવાથી પ્રસન્ન થઈને નારદજીએ જ્ઞાનવંતીને આશીર્વાદ આપ્યા. તમારાં ત્રીજા આશીર્વાદ પણ સફળ થશે? આના પર નારદજીએ કહ્યું કે ઋષિ જ્ઞાનવતીની વાત ક્યારેય ખોટી નથી હોતી, પરંતુ મારી એક શરત છે કે પુત્ર પ્રાપ્તિ માટે તમારે બંનેએ નૈમિષારણ્ય વનમાં એક વર્ષ સુધી બ્રહ્માજીની કઠોર તપસ્યા કરવી પડશે. પછી ઋષિ અને તેમની પત્ની નારદજીના કહેવા મુજબ નૈમિષારણ્ય વનમાં ગયા, તેમની બ્રહ્માજીની કઠોર તપસ્યાથી પ્રસન્ન થઈને બ્રહ્માજીએ તેમને દર્શન આપ્યા અને તેમને વરદાન માંગવા કહ્યું. શાંતનુએ કહ્યું, હે પ્રભુ, મને પુત્ર થવાનું વરદાન આપો. ત્યારે બ્રહ્માજીએ તેને કહ્યું કે તેને અવશ્ય પુત્ર પ્રાપ્ત થશે પરંતુ મારી એક શરત છે કે જો તમારા ઘરમાં પુત્ર હશે તો તમારા બંનેની આંખોની રોશની જશે. આના પર શાંતનુએ કહ્યું કે હે પ્રભુ, શું થયું કે જો મારી દૃષ્ટિ જશે તો હું પુત્ર કહેવાઈશ, લોકો મને પુત્ર હિન તો નહીં કહેને, હું તમારી બધી શરતો સ્વીકારું છું.अपुत्रिण इत्यभिशाप:।( वशिष्ठस्मृतिः१७/३) પુત્ર હીનતા એક પ્રકારનો અભિશાપ છે.
શ્રવણ કુમાર જન્મ
આના પર બ્રહ્માજીએ કહ્યું કે હું તમને આશીર્વાદ આપું છું કે તમને પુત્ર પ્રાપ્ત થાય અને તમને આશીર્વાદ પણ આપું છું કે તમારા આ પુત્રનું નામ દુનિયામાં યુગો સુધી યાદ રહે. બાદમાં, જ્યારે શ્રવણ નો જન્મ થયો, ત્યારે માતા-પિતા બંને આંખોની રોશની ગુમાવી બેઠા અને અંધ બની ગયા. તે બાળકનું નામ 'શ્રવણ કુમાર' હતું.
શ્રવણ કુમાર ખૂબ જ સરળ વ્યક્તિ હતા. તેને તેના માતા-પિતા પ્રત્યે ઘણો પ્રેમ અને આદર હતો.તેઓ દિવસ-રાત પોતાના માતા-પિતાની સેવા કરતા હતા. તે એક બાળકની જેમ તેના માતા-પિતાની સંભાળ રાખતો હતો. તેમના માતા-પિતા પણ ગર્વ અનુભવતા અને તેમના પુત્રને રાત-દિવસ હજારો આશીર્વાદ આપતા. ઘણી વાર બંને એકબીજાને કહેતા કે આપણે કેટલા ધન્ય છીએ કે આપણને શ્રવણ જેવો માતૃભક્ત મળ્યો જેણે પોતાનું આખું જીવન પોતાના વિશે વિચાર્યા વિના પોતાના વૃદ્ધ અંધ માતા-પિતાની સેવામાં વિતાવી દીધું. જો તેની જગ્યાએ બીજું કોઈ હોત તો લગ્ન પછી તેણે ફક્ત પોતાના હિતનો જ વિચાર કર્યો હોત અને પોતાના વૃદ્ધ અંધ માતા-પિતાને ક્યાંક મૂકીને સુખેથી જીવ્યા હોત.
શ્રવણ કુમાર ધર્મ
જ્યારે શ્રવણે આ સાંભળ્યું ત્યારે તેણે તેના માતા-પિતાને કહ્યું કે હું કંઈ અલગ નથી કરી રહ્યો, મારી ફરજ છે, જ્યારે હું નાનો હતો ત્યારે તમે મને આના કરતાં સારું જીવન આપ્યું અને હવે મને સદ્ભાગ્ય મળ્યું છે કે હું તમારી સેવા કરું છું. તમે બંને જે ઈચ્છો તે મને કહો. હું તેમને ચોક્કસપણે પરિપૂર્ણ કરીશ. ત્યારે શાંતનુ અને તેની પત્ની કહે છે - પુત્ર શ્રવણ! અમે બંને ઘણા વૃદ્ધ થઈ ગયા છીએ, હવે જીવનની કોઈ આશા નથી, ગમે ત્યારે અમારી આંખો બંધ થઈ શકે છે, તો અમારી એક જ ઈચ્છા છે, અમે તીર્થયાત્રા કરવા માંગીએ છીએ, શું તમે અમારી આ ઈચ્છા પૂરી કરી શકશો? માતા-પિતાના પગ પકડીને શ્રવણ કુમાર ખૂબ જ આનંદથી કહે છે - હા પિતાજી, તમારા બંનેની ઈચ્છા પૂરી કરવી મારા માટે ખૂબ જ ભાગ્યની વાત હશે.
શ્રવણ તેના માતા-પિતાને તીર્થયાત્રા પર લઈ જવા માટે એક કાવડ તૈયાર કરે છે, જેમાં શાંતુનુ એક બાજુ અને તેની પત્ની બીજી બાજુ બેસે છે. અને કાવડની લાકડીને ખભા પર લઈ પ્રવાસની શરૂઆત કરે છે. તેના હૃદયમાં માતા-પિતા માટે એટલો બધો પ્રેમ છે કે તેને તે કાવડનું કોઈ વજન નથી લાગતું. પુત્રના આ કૃત્યથી માતા-પિતાના હૃદય ખુશીથી ભરાઈ જાય છે અને તેઓ પુત્ર શ્રવણને આશીર્વાદ આપતા આખો રસ્તે ચાલે છે.
જ્યારે ત્રણેય તીર્થયાત્રા કરીને અયોધ્યા શહેરમાં પહોંચે છે ત્યારે માતા-પિતા શ્રવણને કહે છે કે તેઓ તરસ્યા છે. શ્રવણ કાવડને જંગલમાં રાખે છે, હાથમાં પાંદડાનું વાસણ બનાવે છે અને સરયુ નદીમાંથી પાણી લેવા જાય છે. તે જ સમયે અયોધ્યાના રાજા દશરથ તે જંગલમાં શિકાર કરવા નીકળ્યા હતાં અને તે ગાઢ જંગલમાં તેનો શિકાર કરવા માટે એક હરણનો પીછો કરી રહ્યા હતાં, ત્યારે તેને ગીચ ઝાડીઓમાંથી પસાર થતી સરયુ નદીમાંથી પાણીના થળ થળનો અવાજ સંભળાયો. જંગલમાં મહારાજ દશરથ શિકારના હેતુથી તીર ચલાવે છે, તે હિલચાલને પાણી પીતા હરણનો અવાજ સમજીને તીર મારે છે અને તે તીર શ્રવણ કુમારના હૃદયમાં અથડાય છે, જેના કારણે તેના મોંમાંથી દર્દનાક અવાજ નીકળે છે, જે દશરથને આઘાત લાગ્યો છે
રાજા દશરથ અને શ્રવણ કુમાર
તેઓ જાય છે અને અપ્રિય ઘટનાનો અહેસાસ કરે છે અને સરયુ નદીના કિનારે દોડે છે, જ્યાં તેઓ શ્રવણના હૃદયમાં તેમના તીરને વીંધેલા જોઈને ગભરાઈ જાય છે અને તેમની ભૂલનો અહેસાસ થાય છે.
અફસોસ છે. દશરથ શ્રવણકુમાર પાસે જાય છે અને તેમની માફી માંગે છે, પછી અંતિમ શ્વાસ લેતી વખતે શ્રવણકુમાર મહારાજ દશરથને તેમના વૃદ્ધ અંધ માતા-પિતા વિશે કહે છે અને કહે છે કે તેઓ તરસ્યા છે, જઈને તેમને પાણી આપો અને પછી તેમને મારા વિશે કહો. અને આટલું કહીને શ્રવણકુમાર મહારાજે કહ્યું. મૃત્યુ પામે છે. ભારે હૃદય સાથે મહારાજ દશરથ શ્રવણના માતા-પિતા પાસે પહોંચે છે અને તેમને પીવા માટે પાણી આપે છે. માતા-પિતાને આશ્ચર્ય થાય છે કે તેમનો પુત્ર ક્યાં છે? તેઓ ભલે આંધળા હોય, પરંતુ તે બંને તેમના પુત્રને તેના અવાજથી જ સમજતા હતા. માતા-પિતાના પ્રશ્નો સાંભળ્યા પછી મહારાજ દશરથ તેમના પગે પડે છે અને ભૂતકાળની ઘટનાને વિગતવાર કહે છે. પુત્રના મૃત્યુના સમાચાર સાંભળીને માતા-પિતા રડવા લાગે છે અને દશરથને તેમના પુત્ર પાસે લઈ જવા માટે કહે છે. મહારાજ દશરથ કાવડ લઈને બંને માતા-પિતાને શ્રાવણ માસમાં લઈ જાય છે. માતા-પિતા ખૂબ જ જોરથી વિલાપ કરવા લાગે છે, તેમનો વિલાપ જોઈને મહારાજ દશરથને ખૂબ જ દોષિત લાગે છે અને તે પોતાના કૃત્ય માટે માફી માંગે છે, પરંતુ દુઃખી પિતા શાંતનુ મહારાજ દશરથને શ્રાપ આપે છે કે જે રીતે હું શાંતનુ, પુત્ર વિયોગમાં મરીશ, તેવી જ રીતે તમે પણ પુત્રના વિયોગમાં મૃત્યુ પામશો. આમ કહીને માતા-પિતા બંને પોતાના શરીરનો ત્યાગ કરે છે અને મૃત્યુ પામે છે.
મહારાજ દશરથને શ્રાપ મળતાં અત્યંત વ્યથિત થઈ જાય છે અને ઘણા વર્ષો પછી જ્યારે તેમના પુત્ર રામનો અભિષેક થાય છે ત્યારે માતા કૈકાઈના વચનને કારણે રામ, સીતા અને લક્ષ્મણને ચૌદ વર્ષનો વનવાસ સ્વીકારવો પડે છે અને આ રીતે મહારાજા દશરથનું મૃત્યુ પણ થાય છે. પુત્રનું વિભાજન. તેના અંતિમ દિવસોમાં, તેને શાંતનુના શબ્દો યાદ આવે છે અને તે રામથી અલગ થઈને તેનું શરીર છોડી દે છે.
શ્રવણ નુ જીવન દર્શન
'ગુજરાતી સાહિત્ય' માં સારી રીતે જીલાયું છે અને લોક જીભે રમે છે.
માછલી વીહાની દરિયા ને બેટ
સરવણ રહ્યો એની માને પેટ
કાળી પછેડી ને ભમરિયાળી ભાત
સરવણ જનમ્યો માઝમ રાત
કાળી પછેડી ને ભમરિયાળી ભાત
સરવણ જનમ્યો માઝમ રાત
એ અડી કડી વાવ ને નવઘણ કૂવો
ત્યાં સરવણ નો જનમ હુઓ
લાંબી પીપળ ને ટૂંકા પાન
સરવણ ધાવે એની માને રે સ્તાન
લાંબી પીપળ ને ટૂંકા પાન
સરવણ ધાવે એની માને સ્તાન
પાંચ વરસનો સરવણ થીયો
લઇ પાટી ને ભણવા ગીયો
ભણી ગણી ને બાજંદો થયો
સુગરી નારને પરણી ગયો
ભણી ગણી ને બાજંદો થયો
સુગરી નાર ને પરણી ગયો
એ સુગરી નાર મારા વચન સુનો રે
મારા આંધળા માં બાપ ની સેવા કરો
તારા માં બાપ ને કુવા માં નાખ
મને મારે પિયરી એ વળાવ
તારા માં બાપ ને કુવા માં નાખ
મને મારે પિયરી એ વળાવ
મોર સરવણ ને વાહે એની નાર
આયા બંન્ને સસરા ને દ્વાર
સસરાજી રે મારા વચન સુનો
તમારી દીકરીને ઘર માં પૂરો
સસરાજી રે મારા વચન સુનો
તમારી દીકરીને ઘર માં પૂરો
એ રો રો જમાઈ રાજ જમતા રે જાવ
દીકરી ના અવગુણ કહેતા રે જાવ
ઈ રે અભાગણીના મોં કોણ જુએ
મારા આંધળા માં બાપ ને નાખે કૂવે
ઈ રે અભાગણીના મોં કોણ જુએ
મારા આંધળા માં બાપ ને નાખે કૂવે
ત્યાં થી સરવણ હાલ્યો લે જાય
સુથાર ના ઘર પૂછજો રે જાય
ભાઈ સૂથારી મારા વચન સુનો
મારા આંધળા માં બાપ ની કાવડ ઘડો
ભાઈ સુથારી મારા વચન સુનો
મારા આંધળા માંબાપની કાવડ ઘડો
એ કાવડ ધડજ્યો ઘાટ સધાત
સોઈ લાવે છે મારા માં ને બાપ
આંધળા માં બાપ ને આનંદ થાય
અડસઠ તીરથ કરવાને જાય
આંધળા માં બાપ ને આનંદ થાય
અડસઠ તીરથ કરવાને જાય
ગંગા જમણા એ નાયા રે નીર
ત્યાંથી હાલ્યો સરયુને પીર
ડગલે પગલે પંથ કપાય
આંધળા માંબાપ તરસ્યારે થાય
ડગલે પગલે પંથ કપાય
આંધળા માંબાપ તરસ્યારે થાય
એ કાવડ મૂકી જો આંબલીય ની ડાળ
કાવડ મૂકી જો આંબાની ડાળ
સરવણ પાણી ભરવા ને જાય
ભરિયા લોટાને ખખડ્યાં નીર
સરવણ વીંધાયો પહેલે તિર
ભરિયા લોટાને ખખડ્યાં નીર
સરવણ વીંધાયો પહેલે તિર
તરસ્યા તપસ્વી પાણીડાં પીવો
તમારો સરવણ સ્વર્ગે ગીયો
આંધળા માં બાપે હામભળિ વાત
દાગે દલડે દીધેલો શાપ
આંધળા માં બાપે સાભળિ વાત
દાગે દલડે દીધેલો શાપ
એ પુત્ર વિયોગે અમે ત્યગિયે રે પ્રાણ
દશરથ તારા એ એધાણ
દશરથ તારે દીકરા ચાર
અંત સમયે નહિ એકે પાસ
દશરથ તારે દીકરા ચાર
અંત સમયે નહિ એકે પાસ
દશરથ તારે દીકરા ચાર
અંત સમયે નહિ એકે પાસ
👉અમારા ધાર્મિક ગ્રુપમાં જોડાવવા વિનંતી
